مشخصات خبر
اخبار مرتبط
پیوست (ها)
جدیدترین اخبار
مرکز پژوهش های مجلس بررسی کرد؛
درسهایی از تاریخ بودجه ریزی سال های 1358 و 1359
مرکز پژوهش های مجلس طی گزارشی به بررسی تاریخ بودجه ریزی در بودجه کل کشور در سال های 1358 و 1359 پرداخت.
به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات مالیه عمومی و توسعه مدیریت این مرکز طی گزارشی با عنوان « درسهایی از تاریخ بودجه ریزی 1. بودجه سال‌های 1358 و 1359» آورده است؛ از زمانی که بودجه‌نویسان کشور در اولین بودجه مدرن ایران بعد از مشروطه، در سال 1289 شمسی، در مقدمه بودجه آن سال نوشتند که «بدیهی است که ما در عمل بودجه، بی‌تجربه و تازه‌کاریم معذلک برای اطمینان قلب کسانی که در تمایل ما به اصلاحات شبهه به دل راه می‌دادند لازم بود در این راه اولین قدم برداشته شده و بدون وحشت از اینکه تازه‌کار جلوه کنیم با عزم راسخ اطلاعاتی از مالیه درهم برهم و بی‌ترتیب خود استخراج کرده به معرض شهود گذاریم»، تا زمانی که حدود 70 سال بعد و در سال 1358، بودجه‌نویسان همان ساختار بودجه‌نویسی، اما این بار نه بی‌تجربه و نه تازه‌کار، بلکه در آغاز دورانی تازه و با به ارث بردن انبوهی از مشکلات اقتصادی و بودجه‌ای، در تدوین لایحه بودجه، از همان جملات استفاده کردند و گفتند «سعی کرده‌ایم، اطلاعاتی از مالیه درهم برهم و بی‌ترتیب خود استخراج کرده به معرض شهود گذاریم»، به ترتیب حدود 108 سال و 40 سال می‌گذرد.
بنابر این گزارش در این مدت، اقتصاد کشور همانند سایر حوزه‌های زندگی اجتماعی، تغییر و تحولات چشمگیری به خود دیده است. بهبودهای فراوان و قابل توجه در تمام عرصه‌ها، اتفاق افتاده است و در عین حال، همچنان در برخی حوزه‌های اقتصادی، وجود برخی مشکلات محسوس است. مشکلاتی که خطیر بودن شرایط کنونی، ضرورت ریشه‌یابی و تسریع در حل آنها را دوچندان می‌کند. شرایطی که البته بودجه ایران پیش از این، چندین بار مشابه آن را با موفقیت از سر گذرانده است و در توصیف آن، می‌توان بدون کم و کاست، همان جملات بودجه‌نویسان سال 1359 را استفاده کرد که «بودجه در شرایطی تهیه شده است که مبارزه ملت ایران علیه سلطه خارجی ابعاد تازه‌ای پیدا کرده است.
مطالعات مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی تصریح می کند : تحریم اقتصادی، ضبط دارایی‌های ایران در خارج و تشدید فشار از سوی ایالات متحده آمریکا به کشورهای دیگر برای به حداقل رساندن ارتباطات سیاسی و اقتصادی خود با ایران و ایجاد جو ماجراجویی و جنگ‌طلبی در منطقه خاورمیانه، خلیج فارس و راه‌های دریایی ایران و بالاخره وجود بحران اقتصادی در داخل کشور که عمدتاً ناشی از کارکردهای ناموزون و نادرست آن در گذشته و مولود وابستگی شدید به درآمدهای نفتی، ضعف تولیدات داخلی، نیاز به کالاهای خارجی، اجبار به تغذیه صنعت مونتاژ، توزیع نامتعادل درآمدها و توسعه بی‌رویه بخش خدمات دولتی و غیره است، از جمله شرایط تحمیلی است که بر بودجه کل کشور تأثیر قطعی می‌گذارد».
این گزارش می افزاید : این بار نیز شاید بتوان از جملات بودجه 1358 استفاده کرد که «مسائل اقتصادی ایران که جامعه امروز با آن دست‌به‌گریبان است، خلق‌الساعه نبوده و از گذشته‌های دور و نزدیک و در شرایط کهنه و نو ریشه دارند. شناسایی این ریشه‌هاست که می‌تواند مسائل اساسی و بنیادی را از مسائل عارضی، گاه ساختگی، کوتاه‌مدت و گذرای رخدادهای اخیر جدا نموده و رفع ابهام نماید. سؤال این است که چه باید کرد و راه‌حل چیست؟ آیا باید به علت‌ها پرداخت و یا در دایره بسته معلوم‌ها توقف و بحث کرد؟».
شایان ذکر است سلسله گزارش‌های مرور تجربیات تاریخ بودجه‌ریزی در ایران، تلاش می‌کند، ضمن مروری بر تلاش‌های انجام شده در این زمینه، آسیب‌های راه طی شده را احصا کند. با این امید که این بازخوانی گذشته، چراغ راه آینده باشد و از تکرار اشتباهات گذشته، بیش از این، جلوگیری کند و اولین گزارش از این سلسله گزارش‌ها، به مرور گزارش‌های بودجه سال 1358 و 1359 می‌پردازد و در شماره اول، مقدمات حاکم بر این دو بودجه، درج شده در سند قانون بودجه این دو سال مرور می‌شود.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان می‌کند که نکته جالب توجه در این مرور آن است که تقریباً بخش عمده مشکلات بودجه‌ای ترسیم شده در این بودجه‌ها و راهکارهای ارائه شده در آن، به ویژه بودجه سال 1358 که به عنوان بودجه اضطراری، توسط دولت موقت تهیه شد، هم‌اکنون نیز بدون تغییر و دقیقاً با استفاده از گیومه قابل نقل و استفاده است.
این گزارش اضافه می کند : ساختار بودجه‌ای کشور، همچنان که در ابتدای راه، مشکلات بودجه‌ای فراوانی مانند اتکای بودجه به نفت، متورم بودن بخش جاری بودجه، مالیات‌ستانی ناکارآمد و... را به ارث برده بود، در تصحیح روندهای اساسی بودجه‌ای چندان موفق نبوده و میراث‌داری کرده است. به گونه‌ای که مشکلات اساسی، مدام در حال موکول شدن از سالی به سال دیگر بوده‌اند و در واقع، تکرار آنچه که قرار بود، زمانی موقت باشد، به رویه همیشگی و عرف بودجه‌ای تبدیل شده است.
شایان ذکر است گزارش حاضر به مرور مقدمه بودجه‌های 1358 و 1359، از سند بودجه این دو سال، می‌پردازد. تمامی عبارات عیناً از سند بودجه انتخاب و نقل شده است و صرفاً برای مرور راحت‌تر مطالب و فهرست‌بندی، عناوین با فونت پررنگ به آنها اضافه شده و برخی ارجاعات مخصوص شرایط روز، به خاطر تسهیل در عبرت‌آموزی بودجه‌ای، نقل نشده است.
متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.
بنابر این گزارش در این مدت، اقتصاد کشور همانند سایر حوزه‌های زندگی اجتماعی، تغییر و تحولات چشمگیری به خود دیده است. بهبودهای فراوان و قابل توجه در تمام عرصه‌ها، اتفاق افتاده است و در عین حال، همچنان در برخی حوزه‌های اقتصادی، وجود برخی مشکلات محسوس است. مشکلاتی که خطیر بودن شرایط کنونی، ضرورت ریشه‌یابی و تسریع در حل آنها را دوچندان می‌کند. شرایطی که البته بودجه ایران پیش از این، چندین بار مشابه آن را با موفقیت از سر گذرانده است و در توصیف آن، می‌توان بدون کم و کاست، همان جملات بودجه‌نویسان سال 1359 را استفاده کرد که «بودجه در شرایطی تهیه شده است که مبارزه ملت ایران علیه سلطه خارجی ابعاد تازه‌ای پیدا کرده است.
مطالعات مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی تصریح می کند : تحریم اقتصادی، ضبط دارایی‌های ایران در خارج و تشدید فشار از سوی ایالات متحده آمریکا به کشورهای دیگر برای به حداقل رساندن ارتباطات سیاسی و اقتصادی خود با ایران و ایجاد جو ماجراجویی و جنگ‌طلبی در منطقه خاورمیانه، خلیج فارس و راه‌های دریایی ایران و بالاخره وجود بحران اقتصادی در داخل کشور که عمدتاً ناشی از کارکردهای ناموزون و نادرست آن در گذشته و مولود وابستگی شدید به درآمدهای نفتی، ضعف تولیدات داخلی، نیاز به کالاهای خارجی، اجبار به تغذیه صنعت مونتاژ، توزیع نامتعادل درآمدها و توسعه بی‌رویه بخش خدمات دولتی و غیره است، از جمله شرایط تحمیلی است که بر بودجه کل کشور تأثیر قطعی می‌گذارد».
این گزارش می افزاید : این بار نیز شاید بتوان از جملات بودجه 1358 استفاده کرد که «مسائل اقتصادی ایران که جامعه امروز با آن دست‌به‌گریبان است، خلق‌الساعه نبوده و از گذشته‌های دور و نزدیک و در شرایط کهنه و نو ریشه دارند. شناسایی این ریشه‌هاست که می‌تواند مسائل اساسی و بنیادی را از مسائل عارضی، گاه ساختگی، کوتاه‌مدت و گذرای رخدادهای اخیر جدا نموده و رفع ابهام نماید. سؤال این است که چه باید کرد و راه‌حل چیست؟ آیا باید به علت‌ها پرداخت و یا در دایره بسته معلوم‌ها توقف و بحث کرد؟».
شایان ذکر است سلسله گزارش‌های مرور تجربیات تاریخ بودجه‌ریزی در ایران، تلاش می‌کند، ضمن مروری بر تلاش‌های انجام شده در این زمینه، آسیب‌های راه طی شده را احصا کند. با این امید که این بازخوانی گذشته، چراغ راه آینده باشد و از تکرار اشتباهات گذشته، بیش از این، جلوگیری کند و اولین گزارش از این سلسله گزارش‌ها، به مرور گزارش‌های بودجه سال 1358 و 1359 می‌پردازد و در شماره اول، مقدمات حاکم بر این دو بودجه، درج شده در سند قانون بودجه این دو سال مرور می‌شود.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان می‌کند که نکته جالب توجه در این مرور آن است که تقریباً بخش عمده مشکلات بودجه‌ای ترسیم شده در این بودجه‌ها و راهکارهای ارائه شده در آن، به ویژه بودجه سال 1358 که به عنوان بودجه اضطراری، توسط دولت موقت تهیه شد، هم‌اکنون نیز بدون تغییر و دقیقاً با استفاده از گیومه قابل نقل و استفاده است.
این گزارش اضافه می کند : ساختار بودجه‌ای کشور، همچنان که در ابتدای راه، مشکلات بودجه‌ای فراوانی مانند اتکای بودجه به نفت، متورم بودن بخش جاری بودجه، مالیات‌ستانی ناکارآمد و... را به ارث برده بود، در تصحیح روندهای اساسی بودجه‌ای چندان موفق نبوده و میراث‌داری کرده است. به گونه‌ای که مشکلات اساسی، مدام در حال موکول شدن از سالی به سال دیگر بوده‌اند و در واقع، تکرار آنچه که قرار بود، زمانی موقت باشد، به رویه همیشگی و عرف بودجه‌ای تبدیل شده است.
شایان ذکر است گزارش حاضر به مرور مقدمه بودجه‌های 1358 و 1359، از سند بودجه این دو سال، می‌پردازد. تمامی عبارات عیناً از سند بودجه انتخاب و نقل شده است و صرفاً برای مرور راحت‌تر مطالب و فهرست‌بندی، عناوین با فونت پررنگ به آنها اضافه شده و برخی ارجاعات مخصوص شرایط روز، به خاطر تسهیل در عبرت‌آموزی بودجه‌ای، نقل نشده است.
متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.