مشخصات خبر
اخبار مرتبط
پیوست (ها)
جدیدترین اخبار
مرکز پژوهش های مجلس بررسی کرد؛
الزامات توسعه فناوری ارتقای کیفیت زغال سنگ ایران
مرکز پژوهش های مجلس طی گزارشی به بررسی الزامات توسعه فناوری برای ارتقای کیفیت و توان رقابت پذیری زغال سنگ کک شوی ایران پرداخت.
به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن این مرکز طی گزارشی با عنوان « الزامات توسعه فناوری برای ارتقای کیفیت و توان رقابت‌پذیری زغال‌سنگ کک‌شوی ایران» آورده است؛ ایران دارای ذخایر عظیم زغال‌سنگ‌های کک‌شو و حرارتی به‌خصوص در دو حوزه طبس و البرز است؛ ناحیه پروده طبس دارای بزرگ‌ترین ذخیره زغال‌سنگ کک‌شوی کشور با ذخیره قطعی 835 میلیون تُن است. توسعه معادن زغال‌سنگ کشور هم‌زمان با راه‌اندازی شرکت ذوب آهن اصفهان در دهه 40 شمسی آغاز شد، چراکه روش تولید فولاد در کوره بلند ذوب آهن اصفهان با استفاده از کک صورت می‌گیرد. به‌طور کلی، حدود 540 کیلوگرم کک و 900 کیلوگرم کنسانتره زغال‌سنگ کک‌شو برای تولید هر تُن چدن مصرف می‌شود. کیفیت کنسانتره زغال‌سنگ تعیین‌کننده کیفیت کک تولیدی، بازدهی کوره بلند و در نتیجه هزینه تمام شده فولادسازی است. برخی عوامل تأثیرگذار بر کیفیت زغال‌سنگ نظیر درجه بلوغ قابل تغییر نیست، اما امکان کنترل عواملی مانند درصد گوگرد و خاکستر طی فرایندهای فراوری وجود دارد. علی‌رغم برخورداری از درجه بلوغ مناسب، خاکستر و گوگرد زغال‌سنگ معادن ناحیه پروده بسیار بالاست و لذا امکان صادرات آن به بازارهای جهانی بسیار محدود است.
این گزارش می‌افزاید؛ درصد بالای گوگرد، خاکستر و اکسیدهای قلیایی سه مشکل اصلی ذخایر زغال‌سنگ پروده برای ورود به بازارهای خارجی است؛ البته، گوگرد با اختلاف زیاد اصلی‌ترین مشکل این ذخایر است. گوگرد در کنسانتره زغال‌سنگ تولیدی از معادن پروده معمولاً بیش از 1/7 درصد است. پیش‌بینی می‌شود که در صورت کاهش میزان گوگرد به زیر 1/3 درصد با استفاده از فرایندهای نوین فراوری زغال‌سنگ، ارزش قیمتی کنسانتره زغال‌سنگ تولیدی در ناحیه پروده طبس تا 50 درصد افزایش یابد. شایان ذکر است که ارتقای کیفیت کنسانتره زغال‌سنگ با استفاده از روش‌های نوین فراوری موجب متضرر شدن مصرف‌کننده داخلی نخواهد شد، چراکه واحدهای کک‌سازی نیز به تبع افزایش کیفیت زغال‌سنگ داخلی، نیاز کمتری به واردات زغال‌سنگ گران‌قیمت خارجی خواهند داشت. از طرفی، افزایش بازدهی کوره بلند به دلیل ارتقای CSR کک تولیدی موجب کاهش مصرف کک می‌شود که افزایش قیمت زغال‌سنگ را تا حد زیادی جبران می‌کند.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تصریح می‌کند که فرایندهای سنتی فراوری زغال‌سنگ مبتنی بر اختلاف زغال‌سنگ و خاکستر در برخی خواص فیزیکی نظیر چگالی و کشش سطحی است. با توجه به مشخصات ذخایر زغال‌سنگ طبس و البته محدودیت‌های روش‌های سنتی فراوری زغال‌سنگ خام، در حال حاضر، امکان حذف گوگرد و خاکستر با کیفیتی که قابل رقابت با زغال‌سنگ‌های وارداتی باشد، وجود ندارد.
براساس این گزارش عدم رغبت فولادسازان بزرگ دنیا به مصرف زغال‌سنگ‌های پُرگوگرد و فراهم نبودن امکان صادرات زغال‌سنگ کک‌شوی ایران، موجب شده است که اساساً نظام قیمتگذاری مشخصی برای زغال‌سنگ ایران وجود نداشته باشد. وضع جرائم بر کیفیت یک محصول نیز صرفاً دارای ابعاد فنی و مالی کوتاه‌مدت نیست، بلکه پایه و اساس تدوین نقشه راه، طرح‌های توسعه‌ای و ارتقای کیفیت محصول در بلندمدت است. شاخص‌های کیفی مورد توافق در نظام قیمتگذاری کنونی تا حدودی در تضاد با موازین علمی حوزه زغال‌سنگ است. نظام قیمتگذاری کنونی زغال‌سنگ در ایران به طور غیرمستقیم به مقوله کیفیت کک می‌پردازد و لذا دقت و کارآمدی پایین‌تری دارد. عدم پیش‌بینی جرائم برای متغیرهای مهمی نظیر اکسیدهای قلیایی از ریسک‌های این نظام قیمتگذاری است. اگرچه نظام کنونی قیمتگذاری به قیمتی منصفانه برای زغال‌سنگ‌های ایران منتج می‌شود، اما مسیر سرمایه‌گذاری‌های آتی بر روی طرح‌های تحقیق و توسعه در بخش فراوری زغال‌سنگ را تا حدود زیادی از مسیر صحیح خارج می‌کند. با این حال، تحقق این نظام قیمتگذاری علی‌رغم وجود برخی ایرادات، گامی مثبت در مسیر توسعه معادن و کارخانه‌های فراوری زغال‌سنگ است.
شایان ذکر است در این گزارش تلاش شده تا ضمن بررسی جوانب فنی و اقتصادی مقوله کیفیت برای زغال‌سنگ معادن ناحیه پروده، اهمیت توسعه فناوری‌های نوین فراوری زغال‌سنگ برای سیاستگذاران بخش معدن کشور و ذی‌نفعان (تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان زغال‌سنگ) تبیین شود. در این راستا، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی (ایمیدرو) باید توسعه فناوری‌های نوین فراوری زغال‌سنگ نظیر روش‌های بیولوژیک و شیمیایی را به صورت یک طرح اولویت‌دار در دستور کار قرار دهد. در دو دهه گذشته، طرح‌های تحقیقاتی متعددی با هدف گوگردزدایی و خاکسترزدایی از زغال‌سنگ‌های کشور صورت گرفته است؛ به منظور استفاده حداکثری از ظرفیت‌های داخلی، ایمیدرو باید با برگزاری یک همایش تخصصی در زمینه فراوری زغال‌سنگ، از متخصصان این حوزه جهت عرضه دستاوردهای خود در مقیاس دانشگاهی و پایلوت دعوت به‌عمل آورد. پس از آمایش دقیق وضعیت توسعه فناوری در کشور، ایمیدرو باید با هدف ارتقای بهره‌وری دولت و جلوگیری از موازی‌کاری با بخش خصوصی، با استناد به تبصره «3» ماده (3) قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل‌وچهارم قانون اساسی، به سرمایه‌گذاری مشترک با بخش خصوصی اقدام کند.
متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید.
این گزارش می‌افزاید؛ درصد بالای گوگرد، خاکستر و اکسیدهای قلیایی سه مشکل اصلی ذخایر زغال‌سنگ پروده برای ورود به بازارهای خارجی است؛ البته، گوگرد با اختلاف زیاد اصلی‌ترین مشکل این ذخایر است. گوگرد در کنسانتره زغال‌سنگ تولیدی از معادن پروده معمولاً بیش از 1/7 درصد است. پیش‌بینی می‌شود که در صورت کاهش میزان گوگرد به زیر 1/3 درصد با استفاده از فرایندهای نوین فراوری زغال‌سنگ، ارزش قیمتی کنسانتره زغال‌سنگ تولیدی در ناحیه پروده طبس تا 50 درصد افزایش یابد. شایان ذکر است که ارتقای کیفیت کنسانتره زغال‌سنگ با استفاده از روش‌های نوین فراوری موجب متضرر شدن مصرف‌کننده داخلی نخواهد شد، چراکه واحدهای کک‌سازی نیز به تبع افزایش کیفیت زغال‌سنگ داخلی، نیاز کمتری به واردات زغال‌سنگ گران‌قیمت خارجی خواهند داشت. از طرفی، افزایش بازدهی کوره بلند به دلیل ارتقای CSR کک تولیدی موجب کاهش مصرف کک می‌شود که افزایش قیمت زغال‌سنگ را تا حد زیادی جبران می‌کند.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تصریح می‌کند که فرایندهای سنتی فراوری زغال‌سنگ مبتنی بر اختلاف زغال‌سنگ و خاکستر در برخی خواص فیزیکی نظیر چگالی و کشش سطحی است. با توجه به مشخصات ذخایر زغال‌سنگ طبس و البته محدودیت‌های روش‌های سنتی فراوری زغال‌سنگ خام، در حال حاضر، امکان حذف گوگرد و خاکستر با کیفیتی که قابل رقابت با زغال‌سنگ‌های وارداتی باشد، وجود ندارد.
براساس این گزارش عدم رغبت فولادسازان بزرگ دنیا به مصرف زغال‌سنگ‌های پُرگوگرد و فراهم نبودن امکان صادرات زغال‌سنگ کک‌شوی ایران، موجب شده است که اساساً نظام قیمتگذاری مشخصی برای زغال‌سنگ ایران وجود نداشته باشد. وضع جرائم بر کیفیت یک محصول نیز صرفاً دارای ابعاد فنی و مالی کوتاه‌مدت نیست، بلکه پایه و اساس تدوین نقشه راه، طرح‌های توسعه‌ای و ارتقای کیفیت محصول در بلندمدت است. شاخص‌های کیفی مورد توافق در نظام قیمتگذاری کنونی تا حدودی در تضاد با موازین علمی حوزه زغال‌سنگ است. نظام قیمتگذاری کنونی زغال‌سنگ در ایران به طور غیرمستقیم به مقوله کیفیت کک می‌پردازد و لذا دقت و کارآمدی پایین‌تری دارد. عدم پیش‌بینی جرائم برای متغیرهای مهمی نظیر اکسیدهای قلیایی از ریسک‌های این نظام قیمتگذاری است. اگرچه نظام کنونی قیمتگذاری به قیمتی منصفانه برای زغال‌سنگ‌های ایران منتج می‌شود، اما مسیر سرمایه‌گذاری‌های آتی بر روی طرح‌های تحقیق و توسعه در بخش فراوری زغال‌سنگ را تا حدود زیادی از مسیر صحیح خارج می‌کند. با این حال، تحقق این نظام قیمتگذاری علی‌رغم وجود برخی ایرادات، گامی مثبت در مسیر توسعه معادن و کارخانه‌های فراوری زغال‌سنگ است.
شایان ذکر است در این گزارش تلاش شده تا ضمن بررسی جوانب فنی و اقتصادی مقوله کیفیت برای زغال‌سنگ معادن ناحیه پروده، اهمیت توسعه فناوری‌های نوین فراوری زغال‌سنگ برای سیاستگذاران بخش معدن کشور و ذی‌نفعان (تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان زغال‌سنگ) تبیین شود. در این راستا، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی (ایمیدرو) باید توسعه فناوری‌های نوین فراوری زغال‌سنگ نظیر روش‌های بیولوژیک و شیمیایی را به صورت یک طرح اولویت‌دار در دستور کار قرار دهد. در دو دهه گذشته، طرح‌های تحقیقاتی متعددی با هدف گوگردزدایی و خاکسترزدایی از زغال‌سنگ‌های کشور صورت گرفته است؛ به منظور استفاده حداکثری از ظرفیت‌های داخلی، ایمیدرو باید با برگزاری یک همایش تخصصی در زمینه فراوری زغال‌سنگ، از متخصصان این حوزه جهت عرضه دستاوردهای خود در مقیاس دانشگاهی و پایلوت دعوت به‌عمل آورد. پس از آمایش دقیق وضعیت توسعه فناوری در کشور، ایمیدرو باید با هدف ارتقای بهره‌وری دولت و جلوگیری از موازی‌کاری با بخش خصوصی، با استناد به تبصره «3» ماده (3) قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل‌وچهارم قانون اساسی، به سرمایه‌گذاری مشترک با بخش خصوصی اقدام کند.
متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید.