زیر و بم یارانه انرژی در ایران از منظر مصرف برق در بخش خانگی

 به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی ، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن این مرکز در گزارشی با عنوان « درباره یارانه انرژی در ایران 2. تصویر مصرف برق در بخش خانگی» با اشاره به اهمیت بخش خانگی به عنوان یکی از مصرف‌کنندگان عمده برق و نقش بسزای آن در وضعیت مصرف انرژی برق و همچنین درآمدها و هزینه‌های صنعت برق ، آورده است: میزان مصرف برق به‌استثنای سال ۱۳۹۰ (پس از اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها) همواره روندی صعودی داشته به‌طوری‌که مصرف برق طی سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۹ (برنامه چهارم توسعه) و سال‌های 1390 تا 1394 (برنامه پنجم توسعه) به‌ترتیب حدود 6/7 و 4/3 درصد و در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۹۶ معادل 5/1 درصد رشد یافته است. شرایط مشابهی درخصوص متوسط مصرف ماهیانه برق مشترکین خانگی نیز قابل مشاهده است.

این گزارش می افزاید : سطح الگوی مصرف برق اقلیم‌های مختلف که مبنای تفکیک خانوارها به پرمصرف و کم‌مصرف و همچنین تعیین‌کننده مشترکین مشمول حمایت و یا جریمه مصرف مازاد بر الگو بوده، در طول سال‌های اخیر افزایش یافته، این درحالی است که متوسط مصرف ماهیانه مشترکین خانگی افزایش یافته است. درواقع این رفتار مصرفی باعث خنثی شدن سیاست کاهش مصرف و بهینگی مصرف برق در کشور شده است.

بر اساس مطالعات مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی با توجه به الگوی مصرف برق ابلاغ شده در سال ۱۳۸۸ می‌توان گفت که مشترکین پرمصرف و کم‌مصرف به‌ترتیب ۴۵ و ۵۵ درصد از برق بخش خانگی در سال ۱۳۹۷ را مصرف کرده‌اند. به‌استثنای ماه‌های غیرگرم، سهم مصرف پرمصرف‌ها نسبت به کم‌مصرف‌ها کمتر است. در ماه‌های غیرگرم معادل ۵۸ و ۴۲ درصد از برق فروخته شده در این ماه‌ها، به‌ترتیب توسط پرمصرف‌ها و کم‌مصرف‌ها، مصرف شده است.

در این گزارش همچنین تصریح شده است که بررسی ابعاد مالی مصرف برق بخش خانگی نشان می‌دهد، منابع قابل وصول از محل آزاد‌سازی نرخ برق یا یارانه پنهان مصرف برق در بخش خانگی در سال 1397 حدود 4/7 میلیارد دلار (با نرخ تسعیر دلار معادل 11000 تومان) معادل ۵۲ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود که در حدود یک‌سوم یارانه ضمنی انرژی برق در سال ۱۳۹۷ است.

در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی تاکید شده است که شرایط اقلیمی اثر بسزایی در مقدار یارانه ضمنی خانوارها در مناطق مختلف کشور دارد. به‌طوری‌که در سال ۱۳۹۷، یارانه ضمنی متوسط مصرف برق ماهیانه در ماه‌های گرم مناطق گرمسیری نوع (۱)، حدود 3/5 برابر متوسط مصرف برق ماه‌های گرم مناطق عادی بوده و اعطای یارانه (پنهان) بر مصرف برق به‌گونه‌ای است که توزیع یارانه ضمنی برق و هزینه برق میان خانوارها در اقلیم‌های مختلف نابرابر بوده و از مبنای علمی و کارشناسی برخوردار نیست.

متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.